دومین سالگرد اجرای برجام فرارسیده و تجربه دوسال گذشته نشان می‌دهد که ضعف تیم مذاکره کننده دولت یازدهم و تعجیل در به پایان رساندن کار منجر به آن شده که توافق هسته‌ای در رسیدن به اهداف خود ناکام بماند. مهم‌ترین هدف در این بین لغو تمامی تحریم‌ها بوده است که با با پابرجا ماندن ساختار تمامی تحریم‌ها -اعم از هسته‌ای و غیرهسته‌ای- و wiave شدن تنها بخشی از آن، ایران نتوانسته از منافع حداقلی برجام نیز بهره‌‌مند شود. بدعهدی‌های ایالات متحده آمریکا نیز افزون بر این مسئله شد و تحریم‌های روز افزون کاخ سفید نشان داد که برخلاف نظر ساده‌اندیشان آمریکا به هیچ عنوان قابل اعتماد نبوده و نخواهد بود.

 

در این بین اما حسن روحانی در صفحه اینستاگرام خود و با ژست پیروزمندانه! و برای نباختن قافیه نوشت: 

 

 

 

در همین خصوص بررسی قطعنامه 1929 که آخرین و اساسی ترین قطعنامه شورای امنیت بر علیه ایران بوده است از آن حکایت دارد که در هیچ قسمتی از متن این قطعنامه نشانه ای دال بر قرار گیری پرونده ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل وجود ندارد. در همین راستا در این قطعنامه تنها دو بار به فصل هفتم اشاره شده است که بلافاصله با ماده 41 مقید شده است:

 

“Acting under Article 41 of Chapter VII of the Charter of the United Nations,

"اجرای بند 41 فصل VII از منشور سازمان ملل 

 

دومین قسمتی نیز که به فصل هفتم ارجاع داده است بند 37 این قطعنامه می باشد. در انتهای این بند نیز با مقید کردن فصل هفتم به ماده 41 عنوان می دارد:

 

 

ایران آن طور که گزارش نشان می‌دهد از قطعنامه‌های (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008) و این قطعنامه پیروی نکرده است، اقدامات مناسب بیشتر را بر اساس بند 41 بخش VII منشور سازمان ملل بپذیرد که ایران را به مطابقت با این قطعنامه‌ها و درخواست‌های آژانس ترغیب می‌کند، و شورای امنیت تاکید می‌کند که تصمیمات بیشتر در صورتی نیاز خواهند بود که چنین اقدامات اضافی ضروری باشند؛ 

 

در مجموع می توان عنوان کرد که از ابتدا تا کنون، پروند هسته ای ایران تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل نبوده است که امروز بخواهد با مذاکرات از ذیل آن خارج شود. چرا که بررسی ها نشان می دهند قطعنامه های مربوط به فصل 7 که در شورای امنیت تا کنون بر علیه ایران تصویب شده است تنها به ماده 41 ارتباط دارد.

 

تفاوت این دو نوع قطعنامه آن است که اگر قطعنامه های صادر شده علیه ایران از جمله قطعنامه 1929 ذیل فصل هفتم قرار می گرفت، بصورت اوتوماتیک همه بندهای  این فصل از جمله بند 41 و حتی بند 42 که مجوز استفاده از قوه قهریه علیه کشورها توسط سازمان ملل را صادر می کند، نیز در مورد ایران قابل اجرا بود، چرا که فصل هفتم منشور شامل بندهای 39 تا 51  است و الزام آورترین بند منشور ملل متحد به شمار می رود.

 

اما قطعنامه های صادر شده علیه ایران هیچکدام ذیل فصل هفتم منشور نبوده و تنها ذیل یک بند از این فصل یعنی بند 41 صادر شده است و این اتفاق در قطعنامه های قبلی درباره ایران افتاده بود و اکنون نیز همین رویه در قطعنامه جدید در پیش گرفته شده است، بنا بر این ایران تاکنون ذیل فصل هفتم نبوده که بنا بر برخی اظهارات اکنون از ذیل آن خارج شده باشد.

 

 

بررسی حقوقی نشان می‌دهد که دیگر استدلال روحانی مبنی بر لغو تمامی قطعنامه‌های گذشته نیز محلی از اعراب ندارد چرا که اولاً تنها با ادعای یک کشور تمامی قطعنامه‌‌های قبلی بازمی‌گردد ثانیاً قعطنامه‌ها‌ی گذشته نه‌تنها لغو نشدند بلکه در قطعنامه 2231 تجمیع هم شده‌اند.

 

دررابطه با علت مسئله اول باید گفت که مطابق با بند 10 قعطنامه و بند 37 برجام ادعاي يک کشور از 1+5 به عدم اجراي تعهدات ايران در«توافق جامع»، در فاصله حداکثر 60 روز، با طي کردن رجوع به کميسيون هاي کارشناسان، وزراي خارجه، مشورتي و سرانجام رجوع به شوراي امنيت، تمام تحريم ها بازمي گردد.

 

• بند 10 قطعنامه : « ظرف 30 روز از دريافت اعتراض يکي از طرف ها ي «توافق جامع»، در مورد موضوعي که يک کشور طرف توافق جامع اعتقاد دارد مصداق عدم اجراي تعهدات ذيل توافق جامع است ادامه اجراي لغو مصرح در پاراگراف 7 (a) قطعنامه بايد به رأي گذاشته شود.»

 

• بند 37 «توافق جامع» : « متعاقب دريافت ابلاغ طرف شاکي، شوراي امنيت مي‌بايست منطبق با رويه‌هاي خود در خصوص قطعنامه‌اي براي ادامه  لغو تحريم‌ها رأي گيري نمايد.»

 

•       37. Upon receipt of the notification from the complaining participant, as described above, including a description of the good-faith efforts the participant made to exhaust the dispute resolution process specified in this JCPOA, the UN Security Council, in accordance with its procedures, shall vote on a resolution to continue the sanctions lifting.

 

نکته شگفت آور آن است که چنانچه ايران به عدم اجراي تعهدات «توافق جامع»  از سوي طرف غربي اعتراض کند، بايد همان مسير کميسيون ها و شوراي امنيت را طي کند و سرانجام، تمام تحريم ها عليه ايران بازمي گردد يعني عدم اجراي تعهد طرف غربي و اعتراض ايران، موجب تنبيه ايران خواهد شد. (بندهاي 11و12و13 قطعنامه2231)

 

•       11. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, within 30 days of receiving a notification by a JCPOA participant State of an issue that the JCPOA participant State believes constitutes significant non-performance of commitments under the JCPOA, it shall vote on a draft resolution to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a) of this resolution, ...

 

•بند 12 قطعنامه2231: شوراي امنيت تحت ماده 41 فصل 7، تصميم مي گيرد در صورتي که قطعنامه براي ادامه انجام لغو مفاد قطعنامه هاي قبل، تصويب نشد؛ تمام مفاد قطعنامه هاي قبل به همان نحو پيش از تصويب اين قطعنامه، مجددا اعمال خواهد شد.

 

•       12. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, if the Security Council does not adopt a resolution under paragraph 11 to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a), then effective midnight Greenwich Mean Time after the thirtieth day after the notification to the Security Council described in paragraph 11, all of the provisions of resolutions 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), and 1929 (2010) that have been terminated pursuant to paragraph 7 (a) shall apply in the same manner as they applied before the adoption of this resolution, and the measures contained in paragraphs 7, 8 and 16 to 20 of this resolution shall be terminated, unless the Security Council decides otherwise;

 

در رابطه با ادعای دوم روحانی باید اشاره کرد تحریم‌های قطعنامه‌های گذشته نه‌تنها لغو نشده اند بلکه تجمیع نیز شده‌اند در همین رابطه در توافق لوزان درتوضیح قطعنامه‌ جدید آمده است:

 

 

یک قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر خواهد شد که در آن برنامه جامع مشترک اقدامات تائید شده، کلیه قطعنامه های قبلی مرتبط با موضوع هسته ای خاتمه خواهد داد و برخی تدابیر محدودیت ساز مشخص، را برای یک دوره زمانی مورد توافق، لحاظ خواهد کرد.

 

 

این مسئله به لحاظ محتوایی نیز صدق می کند چرا که در بند 3 و 5 پیوست b قطعنامه 2231 مجدداً تحریم‌های گذشته مربوط به صنعت موشکی و تسلیحات متعارف تکرار شده‌اند.

 

به همین جهت بنظر می‌رسد مطلب اینستاگرامی روحانی فاقد ارزش حقوقی است و بیشتر تکرار داستان‌های غیر واقعی گذشته است.